Şahadetlerinin 100. Yılında Sarıkamış Şehitleri’nin anıldığı Konya Aydınlar Ocağı’nda konuşan emekli Astsubay Bahri Kılınçel, “Sarıkamış; ihtirasların, yanlış hesapların yüzünden binlerce Mehmetçiğin karlara gömüldüğü beyaz bir ölümdür. Sarıkamış’ı ve şehitlerimizi asla unutmamalıyız” dedi.
Konya İl Halk Kütüphanesi Konferans Salonu'nda yapılan anma toplantısında, 1. Dünya Savaşı’nda 22 Ocak 1914’de açılan ve Ruslara karşı savaşılan Sarıkamış’ta, Osmanlı askerlerinin başarısızlığı ile neticelenen ve tarihe “Sarıkamış Felâketi” olarak geçen askeri harekâtı enine boyuna ele alarak anlatan Bahri Kılınçel, “Sarıkamış; ihtirasların, yanlış hesapların yüzünden binlerce Mehmetçiğin karlara gömüldüğünün hazin bir öyküsüdür.
Sarıkamış; insanların kabri Allahuekber Dağları olduğu bir kahramanlık destanıdır aynı zamanda. Tarihin bu acı sayfasını asla unutmamalıyız. Şehitlerimize her zaman dualarımızı eksik etmemeli ve onları devamlı anmalıyız. Maksadımız tarihi yargılamak değil. Ama tarihimizi ve şehitlerimizi asla unutmamalıyız. Çünkü Sarıkamış; dedelerimizin bize ne bedeller uğruna bu vatanı bıraktığının da öyküsüdür. Sarıkamış aynı zamanda beyaz bir ölümdür. Sarıkamış gerçeklerle yüzleşmenin adıdır” dedi.
Sarıkamış Harekâtının başında bulunan kumandan Enver Paşa’nın dindar, vatansever, milliyetçi bir Osmanlı paşası olduğunu söyleyen Kılınçel, “Ancak romantiktir ve maceracıdır. Orduyu ve savaş meydanlarını tanımadan bölük, tabur, alay ve tümen komutanlığı yapmadan ve hızla 36 günde yarbaylıktan generalliğe yükselmesinin hatalarından birisidir Sarıkamış” ifadelerine yer vererek Sarıkamış öncesinde; 250 bin şehidin verildiği Balkanlar’ın kaybedildiğine dikkati çekerek o dönemin manzara-ı umumiyesini; “Memlekette düzgün bir yol yok ve askerlerin aylarca maaş alamamış bir manzarayla karşı karşıyayız. Osmanlı İmparatorluğu’nda o dönemde kapitilasyonlar yüzünden hazinesi tamtakır, gazyağından iğneye kadar herşeyi dışarıdan ithal edilen ve sanayisi olmayan bir durumda. Osmanlı İmparatorluğu’nda o dönemde sadece 187 adet motorlu araç var. Koskoca Osmanlı Devletinde topu topuna 6 adet kamyon bulunmakta idi o dönemde” şeklinde özetledi.
Askerî savaş stratejistleri tarafından Sarıkamış Harekâtı’nın kışın değil de baharın yapılmış olsaydı çok başarılı olacak ve Osmanlı ile Rusya’nın kaderinin de değişeceğinin ifade edildiğine dikkat çeken Kılınçel, Sarıkamış yenilgisiyle birlikte Ruslar’ın Erzurum’a kadar geldiklerini ve Ermeniler’in saldırılarına maruz kalındığını, Osmanlı’nın diğer cephelerde de yenilmeye başladığını kaydetti.
SARIKAMIŞ’IN HAZİN ÖYKÜSÜ
Balkan bozgunundan yeni çıkan Osmanlı Devleti’nin 1914’de Almanlara ait iki denizaltının Karadeniz’e geçerek Odesa’yı bombalamasıyla birlikde Osmanlı’nın, Rusya’ya savaş açmasından sonra Sarıkamış’ın hikâyesinin de başladığını kaydeden Kılınçel, Osmanlı tarihinde ilk defa padişah tarafından Cihad-ı Ekber fetvası yayınlandığını fakat bu fetvayı ne Rusya’daki, ne İngiltere’deki, ne Hisdistan’daki ve ne de Mekke ile Medine’deki Müslümanların duymadığını belirterek “1914-1918 arası Osmanlı evlatlarının sürekli kan kaybedecekleri bir zamanın da başlangıcı olacaktı. Sarıkamış’ın en trajedik anlatımı ise Moskova’da bir askeri müzede sergilenen bir Rus generale ait sözlerdir. Sarıkamış’ta Ruslar 7 bin Mehmetçiği esir aldılar. Bu esirlere türlü türlü eziyetler yaptılar. Çoğu da hastalıktan yollarda ve götürüldükleri hapishanelerde kırıldılar” dedi.
HALKIN HABERİ DAHİ OLMADI
Enver Paşa’nın Sarıkamış’da olan bitenlerle ilgili İstanbul’daki basına sansür uyguladığını ve evrakları yok ettirdiğini sözlerine ekleyen Kılınçel, “Buradaki halk Sarıkamış yenilgisinden ne zaman haberdar oldu? Sarıkamış’ta esir düşen Yarbay Şerif İlden 5 yıl, 8 ay 13 gün sonra Rusya’dan döndükten ve anılarını İstanbul’da Akşam gazetesinde yayınladıktan sonra Sarıkamış’ın bu hazin ve vahim durumundan Türk halkı haberdar oldu” dedi.
Sarıkamış şehitlerini Genelkurmay tarafından 1933 yılında 103 bin olarak açıklandığını, Rusya’ya göre 90 bin, Maraşal Fevzi Çakmak’a göre 60 bin, Konyalı araştırmacı Doç. Dr. Ramazan Balcı’ya göre 30 bin kişi olduğuna işaret eden Kılınçel, “Ancak ne olursa olsun şehitlerimizin sayılarını tartışmak şehitlerimizin ruhunu incitir. Önemli olan yenseniz de yenilseniz de bu savaştan ve harekâttan ibret alarak ders çıkartmaktır” diye konuştu.